Рамаҙан айы – изге эштәр осоро

Таң беленә башлағандан алып ҡояш байығансы дауам иткән ғибәҙәтте боҙған нәмәләрҙән тыйылыу ҡағиҙәләре бар. Шулай уҡ мөстәхәб (кәңәш ителгән, хупланған) шарттар була. Ошо хаҡта иҫегеҙгә төшөрөп үтәбеҙ.
1. Сәхәрҙе иртәнге намаҙға аҙан әйтелгәнгә тиклем ашау кәңәш ителә. Пәйғәмбәребеҙ: “Сәхәр ашағыҙ, унда һеҙҙең өсөн бәрәкәт бар”, – тигән (әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығынан). Тағы ла бер аҡыл: “Мосолман өсөн иң яҡшы сәхәр аҙығы – финик емеше” (Әбү Дауыттың хәҙистәр йыйынтығынан).
2. Ифтар ҡылыуҙы (ауыҙ асыуҙы) ашыҡтырырға кәрәк, сөнки Пәйғәмбәребеҙ ошо осраҡта бәрәкәт килерен белдергән (был хаҡта әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығында әйтелә).
3. “Пәйғәмбәр аҡшам намаҙы алдынан яңы финик емештәре менән ифтар ҡылыр ине. Улар булмаһа – кипкән финик емештәре менән, улары ла юҡ икән – бер нисә йотом һыу менән” (әт-Тирмиҙиҙың хәҙистәр йыйынтығынан).
4. Ураҙа тотҡан кеше ғәйбәт һөйләү, әшәке һүҙҙәр ҡулланыу, алдашыу кеүек барлыҡ килешмәгән эштәрҙән йыраҡ булырға тейеш, юғиһә уға ғәмәле өсөн сауап яҙылмаясаҡ. Пәйғәмбәребеҙ: “Кем дә кем ялған һөйләп, шуның буйынса эш итеүҙән туҡтамай, Аллаһҡа уның ашап-эсеүҙән баш тартыуы кәрәк түгел!” – тигән (әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығынан).
Рамаҙан айында насарлыҡ килтергән барлыҡ эштәрҙән ары торорға кәрәк. Мәҫәлән, телевизорҙан “күңелле” шоуҙар ҡарау, дингә, тәрбиәгә ҡағылышы булмаған мәғәнәһеҙ сараларҙа ҡатнашыу, буштан-бушҡа урам ҡыҙырып йөрөү, ҡыл ҡыбырлатмайынса көндәр буйы йоҡлап ятыу һәм башҡалар.
Ғәҙәттә, төнгө намаҙҙар, ғибәҙәттәр айы бәғзеләр өсөн көндөҙгө йоҡо осорона әйләнә (йәнәһе, йоҡлаһаң, ашау тураһында уйламайһың). Шул сәбәпле улар йә йома мәсеткә бармай ятып ҡала, йә көндөҙгө намаҙҙарҙы бөтөнләй уҡымай.
5. Берәүгә лә үҙегеҙҙе ҡоторторға, көйҙөрөргә мөмкинлек бирмәгеҙ. Пәйғәмбәребеҙ: “Кемдер уға һөжүм итһә йә мыҫҡыллап маташһа, ул “Мин ураҙала!” тип әйтһен”, – тигән (әл-Бохариҙың хәҙистәр йыйынтығынан). Бының асылы: үҙеңә лә, дошманыңа ла изге ай тураһында иҫләтеү йәки иҫкәртеү. Ғөмүмән, үҙеңде ҡулда тота белеү, тыныс булыу – һәр кеше өсөн ифрат мөһим, күркәм сифат.
6. Сәхәрҙә һәм ифтарҙа күп ашауҙан һаҡланығыҙ. “Әҙәм балаһы үҙ ҡарынынан да яманыраҡ һауыт тултырмай”, – тигән Пәйғәмбәребеҙ (әт-Тирмиҙиҙың хәҙистәр йыйынтығынан).
Аҡыллы кеше йәшәү өсөн ашай, ә киреһенсә түгел. Әммә бәғзеләр Рамаҙан айында аҙыҡ бешереү йәһәтенән бөтә сиктәрҙе уҙҙырып ебәрә, хатта был эшкә сәнғәт төрө кеүек ҡарай башлай. Тотош көнөн ризыҡ әҙерләүгә бағышлап, ҡайһы бер хужабикәләрҙең Аллаһ Тәғәләне иҫкә алырға ла ваҡыты ҡалмай. Был Рамаҙанда бүтән айҙарға ҡарағанда аҙыҡҡа аҡсаны күберәк сарыф итеүгә килтерә. Һөҙөмтәлә ашҡаҙан-эсәк ауырыуҙары көсәйеүе, һимереүгә юл асылыуы ихтимал. Ифтар мәлендә ныҡ күп ашап, саманан тыш шыйыҡлыҡ эскәндәр тәрәүих намаҙын шул тиклем ауыр үткәрә, хатта тәүге ике рәҡәғәттән һуң уны артабан дауам итә алмай.
7. Йомарт булығыҙ: бүтәндәргә белем таратығыҙ, аҡсалата ярҙам итегеҙ, биләгән вазифағыҙ йә физик көсөгөҙ аша башҡаларға ла мөмкин булғанса файҙа килтерегеҙ, кешеләр менән аралашҡанда әҙәпле, иғтибарлы булығыҙ. Ибн Ғәббәстән шундай хәҙис риүәйәт ителә: “Аллаһ рәсүле кешеләр араһында иң йомарты ине, ә Рамаҙан айында ул айырыуса йомарт булды...” (әл-Бохари һәм Мөслимдең хәҙис йыйынтыҡтарынан).
8. Ураҙа тотоу менән ярлыны ашатыуҙы бергә ҡушыу – ожмахҡа лайыҡ булыуҙың ышаныслы сараларының береһе. “Йәннәттә шундай бүлмәләр бар: уларҙа тышҡы яҡ эстән күренеп торасаҡ һәм киреһенсә. Аллаһ ул бүлмәләрҙе ярлыны ашатҡандар, улар менән һөйләшкәндә йомшаҡ булғандар, йыш ураҙа тотҡандар, бүтәндәр йоҡлағанда намаҙ уҡығандар өсөн әҙерләгән”, – тигән Пәйғәмбәребеҙ (Әхмәттең хәҙистәр йыйынтығынан).
Аллаһ рәсүле шулай уҡ: “Кем ураҙа тотоусыға ифтар ҡылырлыҡ аҙыҡ биргән, шул ураҙа тотоусы кеүек үк сауап аласаҡ, саҡ ҡына ла кәм түгел”, – тигән (әт-Тирмиҙиҙың хәҙистәр йыйынтығынан). Хаҡ сәләфтәребеҙҙең күбеһе ярлыларҙы ашатыуға, кешеләрҙе ифтарға саҡырыуға ҙур иғтибар биргән.
Кемдәр ураҙа тоторға
бурыслы?
Аҡылы теүәл, балиғ йәшкә еткән һәм ураҙаһын ҡалдырырға бер ниндәй ҙә етди сәбәбе булмаған һәр мосолман.
Ураҙа ниәте хаҡында
Ниәт – фарыз ураҙаның шарты. Рамаҙан айында ураҙа тотҡан кешегә ай башында бер тапҡыр ниәт итеү етә. Әгәр уның ниәте бүленһә (мәҫәлән, ауырып китһә йәки юлға сыҡһа), ураҙаны боҙа торған шарттар үткәс тә ул ниәтен яңыртырға тейеш.
Ураҙаны нимәләр боҙа?
Сәхәр менән ифтар араһында ашау, эсеү, енси яҡынлыҡ ҡылыу, ҡоҫоу, ҡан алдырыу.
Ураҙаны нимәләр боҙмай?
Онотолоп китеп ашау һәм эсеү; ирекһеҙҙән ҡоҫоу; ауыҙ ҡыуышлығын сайҡатыу; планға ярашлы яһалған инъекциялар (мәҫәлән, пенициллин, инсулин), тонусты күтәреүсе саралар, прививкалар (шулай ҙа быларҙы ифтар менән сәхәр араһында эшләтеү хәйерлерәк), күҙгә һәм ҡолаҡҡа дарыу тамыҙыу; клизма яһатыу, теш һурҙыртыу, яраны дауалау, анализға ҡан алдыртыу һ.б.
Шәйех Мөхәммәт Салих әл-Мөнәжжиттең
“Ураҙаға ҡағылышлы 70 төп ҡағиҙә” исемле китабынан.

Әйткәндәй,
көн һайын Мәсетле районы мәсеттәрендә күмәк ифтар үткәрелә. Ураҙа тотоусыларҙың иң кесеһенә – 12, иң олоһона – 78 йәш.